FAİR PLAY

FAİR PLAY

Fair Play bir Anglosakson terimidir. Dürüst oyun,dürüst davranış anlamını taşır.
Fair Playın tam anlamı ise: Etik üstü davranıştır. Etik davranış her konuda kuralları dürüstlükle ve saygı ile uygulamak demektir. Fair Play ise tüm bunların üstünde kişisel çıkarları ve hırsları bastırarak yaşamda üstün insan ruhunu ortaya koymaktır. Sevgi, dostluk, kardeşlik anlayışı olan Fair Playın sınırı yoktur. Dünyada tüm sınırlar yapaydır. Çünkü en önemli sınır gönüllerin sınırıdır.

Kelime ilk kez İngiliz Kolejlerinde kullanılmaya başlandı. Ve genelde birbirine çok yakın olarak üç anlam taşır. Öncelikle “iyi oyun” anlamına gelecek biçimde kullanıldı. Sonra “iyi oyunu ortaya koyacak ruh hali ve sporcuya yakışan davranış biçimi” diye, değerlendirildi. Daha sonradan da “iyi oyunu temin edebilmek için, oyuna katılanların tümünün mutlak olarak yerine getirmek zorunda oldukları davranış biçimlerinin tümü” olarak değerlendirildi.

Ülkemizde ise bu kavram genelde “sportmenlik” veya “sportmence” kavramı olarak kullanılıyordu. Ama Son yıllarda artık “fair play” kavramı da dilimize yerleşmiş oldu.

Uluslararası platformda fair play kavramı için iki ayrı belge hazırlanmıştır. 1974 yılında Uluslararası Fair Play Komisyonu tarafından hazırlanan Fair Play Deklerasyonu tüm üye ülkelere gönderildi.

Bu belgede özet olarak “Kendisine ve dolayısıyla diğerlerine (rakibine, takım arkadaşlarına, hakemlere, izleyicilere ve kamuoyuna) saygıya dayanan bir hayat görüşüdür. Bu görüş her ne pahasına olursa olsun kazanmayı, başarılı olmayı reddetmektedir” yazmaktaydı.

Bu kavram sadece sporcular için değil, yöneticiler, hakemler, izleyiciler, coachlar ve yarışmalarla ilgilenen tüm medya kurumları içinde geçerliydi. Onlar da doğrudan veya dolaylı olarak yarışmaların yukarıda ifade edildiği biçimde cereyan etmeleri için çaba sarf etmeleri gerekmektedir.

Özünde fair play olgusu ahlak felsefesi üzerine kurulmuştur.Gerek ahlaklı davranışlar, gerekse olumsuz davranışlar hem Antik çağdaki spor olaylarında, hem de günümüzdeki modern olimpiyatlarda karşılaşılan olaylardır.

Kısa Tarihçe
Fair Play’in kullanım kökeni 15. yüzyıla kadar uzanır. Şövalyelerin yarışmalarda centilmenlik dışı davranışları için 'Foul Play' tabiri kullanılmıştır. Fair Play bunun tam aksidir. 16. yüzyılda ünlü yazar William Shakespare Eserlerinde Fair Play tabirini kullanmıştır. Spor diline Fair Play 18. yüzyılda İngilterede girmiş iyi oyun anlamında kullanılmış,uluslararası bir deyim olmuştur. 20. yüzyılın sonuna doğru Fair Playi bir toplumsal eğitim sloganı olarak kullanan kuruluşlar ortaya çıkmıştır.

Dünyada ilk Fair Play Organizasyonun adımı 1963 yılında Gating (Almanya) da UNESCO Gençlik Enstitüsünün tertiplediği bir seminerde atılmıştır. Seminerde Şovenizm ve sporda şiddet konusu tartışmaya açılmıştı.
Toplantıda ICSPE (Uluslar arası Spor ve Beden Eğitimi Kuruluşu) ve AIPS (Dünya Spor Yazarları Derneği) temsilcileri hazır bulundular. 17 Eylul 1963 de Parisde bir araya gelen UNESCO, ICSPE ve AIPS temsilcileri
Sporda Modern Olimpiyatların kurucusu 'Pierre Coubertin' adına bir ödül İhdas ettiler. Aralıkta bir büro kuruldu.29 Mayıs 1973 de bu organizasyon CIFP (Uluslararası Fair Play Konseyi) adını aldı. 20/Ekim/1987 de ise Lozanda yapılan toplantıda IOC Uluslararası Olimpiyat komitesi CIFP’ yi Kendi kuruluşlarına dahil etti ve çatısı altına aldı. CIFP Konseyinde halen Erdoğan Arıpınar (Türkiye), Togay Bayatlı (AIPS Onur başkanı) ünvanı ile yer almaktadırlar.

AVRUPADA
Avrupa ülkelerinin Olimpiyat Komitelerinden destek alan girişimcileri çeşitli Kentlerde küçük toplantılar yaptıktan sonra; 27 Mayıs 1994 de İsviçrenin Zürih kentinde FİFA Binasında toplanarak EFPM Avrupa Fair Play Birliğini Kurdular.EFPM de Türkiye ( Erdoğan Arıpınar, Türkay Peker) kurucu üye Olarak yer aldı. EFPM ilk genel kurulunu 1995 yılında İstanbulda yaptı. EFPM Yönetim kurulunda kurulduğundan bu yana Erdoğan Arıpınar(Türkiye) 2nci başkanlık görevini üstlenmekte; EFPMnin yayın Organı Play Fair Gazetesi ve EFPM Web Sahifesinin genel yayın müdürlüğünü yapmaktadır.

*NOT: CIFP ve EFPM hakkında geniş bilgileri Linkler bölümündeki her iki kuruluşun web sahifesinde bulunmaktadır.

TÜRKİYE’DE FAİR PLAY

Uluslararası Olimpiyat Komitesi IOC, 1981Yılında Uluslararası Fair Play Konseyi CIFP’i tanıyıp onu bir kuruluşu olarak kabul etmesinden sonra Fair Play IOC ye bağlı milli Olimpiyat komitelerince gündeme alındı. IOC nin her komitede Fair Playle ilgili bir komisyon kurulmasını tavsiye etmesine üzerine; Türkiye Milli Olimpiyat Komiteside bu konuda çalışmalara başladı.17 Kasım 1981 de Turgut Atakolun başkanlığında toplanan TMOk yönetim kurulu Fair Play komisiyonunu tespit etti. Bunlar Dr.Tarık Özerengin, Avukat Merih Sezen ve Spor Yazarı Doğan Koloğlu, Olimpiyat madalyalı atlet Ruhi Sarıalp, Uluslararası boks hakemi Ahmed Cömert olarak onaylandılar. Komite Mayıs ayında Fair Play Ödülü olarak bir plaket ve diploma yapılmasına karar verdi. Yurt çapında araştırmalar yapan komite Türkiyedeki ilk ödülü 1982 yılında İzmirde Balkan Yelken Şampiyonasında Yunanlı rakibi yanlış yola sapınca onu uyaran sağır ve dilsiz yelkenci Varol Hepağuşlara verdi. Fair Play çalışmalarını yürüten bu küçük komite 1983 yılında büyük bir başarıya imza attı Konya Derbentsporun kalecisi İsmet Karababa takımının küme düşmesi pahasına Hakemin tereddütte kaldığı golü doğruluyarak; Türkiye Fair Play Ödülüne değer görülürken; Bisikletçi Ömer Ali Erikçide Akdeniz turunda vitesi arızalana Yunan rakibine bisikletini vermesi ile Fair Play Ödülünü kazandı. ilk defa O yıl Türkiye CIFP Dünya Fair Play Ödülüne her iki sporcuyu da aday gösterdi. CIFP konseyi ittifakla İsmet Karababaya Fair Playın en büyük ödülü (Baron Pierre de Coubertin) ödülüyle değerlendirdi,, Ömer Ali Erikçide Kutlama mektubu aldı.Parisde yapılan törende İsmet Karababaya ödülü verildi. TMOK CIFP’ e resmi üye oldu ve 1984 yılından itibaren aidat ödemeye başladı. 1985 yılından sonra Fair Play çalışmalarını genel sekreter yardımcısı Avukat Bülent Savcı yürüttü.Savcının Vefatından sonra Genel sekreter yardımcılığına gelen Türkay Peker Fair Playden sorumlu oldu.

ATILIM YILI
1991 yılında Çekoslovakyada Milli Olimpiyat Komitesi Pragda bir FAİR Play toplantısı düzenledi. Bu toplantıya TMOK dan Erdoğan Arıpınar ve Türkay Peker katıldılar.Toplantı dönüşünde Arıpınar ve Peker Türkiyede Fair Play için bir yön çizilmesine karar verdiler ve bir çalışa proğramı ve ödül statüsü hazırladılar. 20 Temmuz 1993 de Fair Playa büyük destek veren Sinan Erdemin başkanlığındaki TMOK yönetim kurulu bu Statüyü onayladı ve Türkiye Fair Play Konseyi kurulmuş oldu. Erdoğan Arıpınar başkanlığa getirilirken Türkay Pekerde as başkan oldu. Mayıs 1994 de Türkiyenin ilk Fair Play Kitabı Türkay Peker Tarafından(Türkçe, İngiliz ece Fransızca olarak) hazırlandı ve yayınlandı. Avrupalı ülkeler bir Fair Play kuruluşu için hazırlık yapıyorlardı. 23 Ekim 1993de Hollandanın Naarden kentinde Avrupa Fair Play Temsilcileri bir araya geldiler. Bu toplantıda Türkiyeyi Erdoğan Arıpınar ve TMOK Yönetim kurulu üyesi Cevdet Bereket temsil ettiler. Toplantı sonunda Avrupa Fair Play Birliğinin kurulmasına karar verildi. 1994 ‘in Mayıs ayında İsviçrenin Zürih Kentinde FİFA Building salonunda kurucular toplantı. Türkiye Masasında Erdoğan Arıpınar ve Türkay Peker vardı. Kurucular Meclisi olarak görev yapan Ülke temsilcileri EFPM( European Fair Play Movement) Avrupa Fair Play Birliğinin statüsünü imzalardılar ve İlk Yönetim kurulunu seçtiler. Kurulda EFPM nin 2nci başkanlıklarına, Prof. Dr. Manfred Lammer(Almanya) ve Erdoğan Arıpınar( Türkiye ) seçildiler. EFPM nin 1995 de yapılacak ilk kongre ve semineri için aday olan Hırvatistanın Zagreb kentine karşı İstanbul oy çoğunluğu ile ev sahipliğini aldı ve EFPM nin 1nci kongre ve semineri 1995 yılında İstanbulda çok başarılı bir Şekilde organize edildi. 1995 den sonra Türkiye EFPM yönetim kuruluna defalarca ev sahipliği yaptı. Fair Play konseyi 1982 den bu yana verdiği üç grupdaki(Davranış Dalı,Kariyer Dalı,İletişim Dalı) ödüllerini Spor alanında veriyordu. 199 dan itibaren ‘’ Fair Play Toplumun bir yaşambiçimidir’’ felsefesi ile Ödülleri SPORTİF ve TOPLUMSAL olarak iki grupta topladı. Böylece
Tüm Türkiyede Fair Playa uygun davrananlarıda ödüllendirmeğe başladı. EFPM nin yayın organını PLAY FAİR Magazinin ve Web Sitesi www. FairPlayeur.com adresli sitesinin genel yayın müdürlüğünü TMOK başkan yardımcısı, Fair Play Konseyi başkanı Erdoğan Arıpınar yapmakta her iki yayın organı Türkiyede hazırlanmaktadır. Dünya Fair Play Konseyinde halen Türkiyeden üç üye bulunmaktadır.
TMOK Başkanı Togay Bayatlı (AİPS Onursal Başkanı olarak),Erdoğan Arıpınar (Türkiye adına), Şenez Erzik ( FİFA Adına) görev yapmaktadırlar. Türkiye Fair Play Konseyinin amblemi (Sana kırmızı kart göstermiyorum Kalbimi veriyorum) anlamını taşıyan içinde ayyıldız olan bir kart gösteren eldir. Sporif Fair Play Ödülünde bu heykelcik ve diploma, Toplumsal Fair Play Ödülünde ise Dünyayı kucaklayan erkek ve kadınların bulunduğu tunçtan bir heykelcik ve diploma kazananlara üzerlerine adları yazılarak verilir. TMOK Fair Play Konseyi her 4 yılda bir seçilen Türkiyenin saygın spor adamlarından kurulu 20 üyeden meydana gelir. Konsey Fair Play çalışmalarını yürütür ve her yıl Fair Play Ödül alacakları tespit eder.

TÜRKİYE FAİR PLAY KONSEYİ (2004 / 2008)
Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Fair Play Konseyi 4 yıl için aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.
Başkan : Erdoğan ARIPINAR
Başkan Yardımcısı : Türkay PEKER
Togay BAYATLI (Doğal Üye)
Üyeler (Soyadı Alfabetiği) :
- Ali ABALI
- Turgay ATASÜ
- Nurhan AYDIN
- Kahraman BAPÇUM
- Aziz BAŞDOĞAN
- Bilge DONUK
- Ali GÜNDOĞAN
- Neşe GÜNDOĞAN
- Turhan GÖKER
- Özcan MUTLUGİL
- Murat ÖZBAY
- Erdem SAKER
- Doğan ŞAHİN
- Oktar TERTEMİZ
- Yılmaz TOKATLI

Türkiye Fair Play Konseyinin adresi şöyledir:

Adres
:
Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Fair Play Konseyi 4. kısım sonu Olimpiyatevi 34158
ATAKÖY / İSTANBUL

Telefon
:
+90 212 560 07 07

Faks
:
+90 212 560 00 55