Konu: Aöf Sosyoloji 4. Sınıf 7. Yarıyıl Türkiyede Sosyoloji Ders Notları - Tüm Üniteler - C.tesi Ocak 11, 2020 7:43 am
*Türklerin batılı toplumlarla asıl ilişkileri Haçlı Seferleri ile olmuştur. *Türklerin birebir ilişkide bulundukları ilk batılı kavimler Venedik-Ceneviz. *Batıda başlayan bilimsel hareketin öncüsü Francis Bacon. *Kara Mehmet paşanın viyana seferine katılan ve avrupa’yla ilişkiler konulu bir eser yazan Evliya Çelebi. *Sefaratname 28 Çelebi Mehmet’in eseridir. *Sait Mehmet Efendi ve İ. Müteferrikanın birlikte yazdığı, matbaanın kurulma gerekçesi konulu eser Vesilet-ül Tıbaa. *Kurulan ilk matbaada basılan ilk eser Mehmed Bin Mustafa – Sıhh-ı Cevheri. *Yeni Çeri Ocağı II. Mahmut Döneminde kaldırılmıştır. Yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye kurulmuştur. *Sefirlikler kurulan batılı ülkelerin başkentlerine III. Selim Döneminde elçiler gönderilmiştir. *Çiçek aşısı uygulaması II. Mahmut’un emri ile başlamıştır. Aynı dönemde cerrahaneler kurulmuş, karantina yöntemine geçilmiştir. Yine aynı dönemde Üç Meclis sistemi kurulmuştur. *İbrahim Şinasinin kaleme aldığı ilk batılı eser Tercüme-i Manzume. İbrahim Agahla birlikte Tercüman-i Ahvali çıkarmıştır. Tasvir-i Efkarı çıkarmıştır. T harfine kadar bir lügat çıkarmıştır. *Şinasiye göre batı medeniyetinin temelinde bulunan kriterler Akıl – Adalet. *Şinasiye göre adaletin temelinde akıl yatar. Hoca Tahsin Efendiyle birlikte Rasyonalizme yakın fikirleri vardır. Halkı memleket yönetimine ortak etmek hükümetin sorumluluğunu azaltır düşüncesini benimsemiştir. *Hoca Tahsin Efendinin eserleri : Esas-ı ilmi Heyet, Mürebb-i Eftal, Esrarı Abu Hava, Heyet-i Alem, Tarihi Tekvin Yahut hilkat, Psikoloji Yahud İlmi Ahvali Ruh, Güliver Nam-ı Müellifin Seyahatnamesi. *Hoca Tahsin Efendiye göre insan bilgisi Vicdanla başlar. *Genel kavramların her birine ayrı ayrı Tür denir. Türleri İçeren genel kavramlara Cins denir. *H. Tahsin Efendiye göre insanı hayvanlardan ayıran güce Tasvir denir. *5 duyuyla algılanamayanları algılamaya Vehmetme denir. *Maddenin parçalarını idrak etmeye duyumlama denir. *Maddelerin ve kısımların, parçaların gayrılarını idrak etmeye Düşünme denir. *Hoca Tahsin e göre idrak şu sırayı izler : Duyum – Tahayyül – Düşünme. *Beşir Fuad’ın eserleri : Binbaşıyı Davet – Beşer – Mektubat – İntikad ve Voltaire. Pozitivizmi savunur. *Emile Zolanın edebiyata uyarladığı Claude Bernard’ın kitabının adı Tıpta Tecrübe Usulüne Giriş. *Beşir Fuad’ın takipçileri : baha Tevfik – Ahmet Nebil – Subhi Edhem – Celal Nuri İleri. *Ahmet Cevdet Paşanın tarih anlayışı İbni Haldun ve İbni Haldunun Mukaddime adlı eserine dayanır. *Mecelle (Kanun Kitabıdır) isimli, hukuk f. ve mülkiyede ders kitabı olarak okutulan eserin sahibi Ahmet Cevdet Paşa. *Ali Suaviye göre İslam ülkelerinin medeniyet sanat ve ticarette geri kalmasının sebebi Tekelcilik ve Dervişlik. *Namık Kemal’ın eserleri : Zavallı Çocuk – Vatan Yahut Silistre – Gülnihal – Cezmi. *Kamu Sanısı : yönetici ve memur olmayan bireylerin birbirlerine ve genele karşı sahip olduğa yapma gücünün manevi ifadesidir. *Ali Suavi dengeci ve meşruiyetçi düşünürlerdendir. Ona göre sınırsız yetki allahtadır. *Beşir Fuad a göre varlıklarda dikkati çeken madde – kuvvet. *Osmanlı devleti yenileşme adına ilk adımları Kitap basımcılığı ve askerlik alanlarında atmıştır. *Osmanlının içinde bulunduğu durum ve geleceği hakkında önemli tespitlerde bulunup IV Murat’a sunan Koçi Beydir. *Tanzimat fermanı ile din müessesinde değişiklik yapılmamıştır. *I. Meşrutiyet dönemi Kanun-i Esasi nin kabulu ile başlamıştır. *II. Meşrutiyete öncülük eden grup Jöntükler. *Osmanlı tarihi açısından batılı anlamda ilk anayasa Kanun-i Esasi. *Meşrutiyet dönemi Yayınları : Meşveret – Mizan – Osmanlı Gazetesi – Şurayı Ümmet. *Meşrutiyetin en güçlü düşüncesi, Osmanlı halkları arasında birlik oluşturma fikri İttihad-i Osmani. *Yeni bir vatandaş tanımı arayışı da denilen müslim-gayrimüslim bütün Osmanlı tebaası fikri İttihad-ı Anasır. *Müslüman türk unsuruna dayalı siyasi birlik anlayışı İttiahd-ı Etrak. *Devlette ve Toplumda batıya benzer bir yenleşme yaratma girişimi Garpçılık. *II. Meşruiyet döneminde İslamcılığın merkezi olan dergi Sebillürreşad. *Sebillürreşad dergisi yazarları : Eşref Edip – Mehmet akif – Aksekili Hamdi – İzmirli İsmail Hakkı. *Tasfir-i Efkar ismiyle çıkardığı gazetesinde Türkçeyi kullanan ilk edebi Türkçü Şinasi. *İlmi tetkikleriyle Türkçülük fikrini ciddi bir çığır haline getiren yazar Ahmet Cevdet Paşa. *Türkçülük II. Meşrutiyet döneminde siyasi şekil almıştır. *Turan İdealini Türkçülüğe temel alan düşünce adamı Hüseyinzade Ali. *Hüseyinzade Alinin Turancılık düşüncesini yayınladığı dergiler Hayat – Füyenat. *Ziya Gökalp Türkçülük fikrini Türk Yurdu isimli dergide yayınlamıştır. *Yusuf Akçuranın II. Meşrutiyet dönemini özetleyen geniş makalesinin adı Üç Tarz-ı Siyaset. *Hilmi ziya ülken ve arkadaşlarının öncülüğünü yaptığı fikir akımı Memleketçilik. *Sosyoloji 19yyda bağımsız bir bilim haline gelmiştir. Kurucusu Comte’dur. Sosyolojiyi Türkiyeye getirmek için çaba sar eden düşünürler Ziya Gökalp ve Prens Sabahattin. *Prens sabahattin’in devlet meseleleriyle ilgili kitabı Türkiye Nasıl Kurtarılabilir. *Ziya Gökalpin önderliğini yaptığı grup İttihatçılar. *Prens Sabahattin Hürriyet ve İtilafçıların önderliğini yapmıştır. *Prens Sabahattin ve ziya Gökalp Avrupada Fransa’dan etkilenmiştir. *Fransada sosyolojiyi öğrenen prens Sabahattin, türkiyede Frederic Le Play ekolünün temsilcisi olmuştur. *Fransada sosyolojiyi öğrenen Ziya Gökalp, Türkiyede Emile Durkheim in temsilcisi konumundadır. *P.Sabahattinin düşüncesi Teşebbüs-i Şahsi ve Ademi Merkeziyetçi şeklinde adlandırılır. *P.Sabahattine göre toplumlar ilm-i içtima açısından 2 kategoride sınıflanmaldır. Toplumcular – Bireyciler. *P.Sabahattin bireyci ve özgürlükçü bir bakış açısına sahip olduğu için Ekol Olamamıştır. *Ziya Gökalp’e göre millet kavramı Aynı terbiyeyi alma ya göre tanımlanabilir. *Ziya gökalp’in ümmetin vatanı olarak sözünü ettiği İslam Vatanıdır. *Osmanlıda matbaanın geç kurulmasının nedeni Hattatlığı Korumaktı. *Kurumsallaşmış yada kurumsallaşma yolunda adımlar atan sosyal yapılanmaya Kollektif Kişilik denir. *Toplum içinde işgal ettikleri pozisyonlarda o pozisyonla bağlantılı rolleri oynayan kimselere Sosyal Kişi denir. *Mezzo ve Makro ölçekli ağlarda sunum ile sunucu arasında bağ zayıflar, kopmaya yüz tutar. Bunun sosyal hayattaki karşılığı Sosyal Hayat Karmaşıklaşmaya Başlar. *Önceden belirlenmiş, toplum tarafından onaylanmış, ve kendi içinde tutarlılık sergileyen, oldukça sürekli sosyal örüntüye Kurum denir. *Toplum statik değil Dinamik bir yapıdır. *Dolaşım ağında etkileşimlerimizin etkileri Sosyal norm doğrultusunda sunumun yol açtığı nesnel etkiye göre değerlendirilir. *Türkiyede, başlığında sosyoloji yazan ilk kitabın adı ve yazarı : İlm-i İçtimai Nedir? – Emile Bouqle. Bu kitap Türkçeye Fransızcadan çevrilmiştir. Çevirisini Mustafa Suphi yapmıştır. 1912 yılında istanbulda yayınlanmıştır. *Türkiye komunist partisinin kurucusu ve ilk genel başkanı Mustafa Suphi dir. *Türkçedeki ilk sosyoloji ders kitabı Ziya Gökalp tarafından kaleme alınmıştır. Bu kitabın adı İlm-i İçtimaidir. *Milli eğitim bakanlığı sosyolojinin liselerde okutulması kararını 1926 da almıştır. *Sosyoloji ders kitabı yazan düşünürler : Necmettin sadak – Ziya Gökalp – Nurettin Topçu – Hazım Berge. *İstanbul üniversitesindeki sosyolojoji kürsüsünün kurucusu ziya Gökalp. *Talim terbiye kurulunun kararından geçerek liselerde okutulmaya başlanan ilk kitap N.Saık – Banafos – İçtimaiyat. *Kapağında sosyoloji kelimesi olan ilk derginin adaı Ulum-i iktisadiye ve içtimaiye mecmuası. *Sosyoloji dergileri : Bilgi mecmuası, Mesleki İçtimai, İçtimaiyyat Mecmuası. *”Sosyoloji tüm bilimlerin başı ve hepsinin özetidir.” Ahmet Şuayp. *Ziyaettin Fındıkoğluna göre türkiyede ilk sosyoloji dersi Ahmet Şuayp tarafından verilmiştir. *İstanbul üniversitesi sosyoloji kürsüsünün ilk yabancı konuk profesörü Celestine Bougle. *Türkiyede ilk sosyoloji bölümü İstanbul üni de felsefe bölümü içinde açılmıştır. *İstanbul uni sosyoloji kürsüsü 1914 te ziya Gökalp tarafından kuruldu. *Türkiyede felsefe bölümünden bağımsız çalışan ilk sosyoloji bölümü İstanbul üni – Sosyoloji. *Türkiyede bağımsız olarak doğrudan doğruya kurulan ilk sosyoloji bölümü Hacettepe Üni – Sosyoloji. *Sosyolojiye giriş, türkiyedeki sosyoloji bölümünün ana bilim dallarından değildir. *Sosyoloji ana bilim dallarının tanımlanması ve içeriklerinin belirlenmesi 1994 – Ankara Üniversitesi. *Sosyolojiyi oluşturucu parçalardan biri olarak ilan eden ilk dernek Türk Bilgi Cemiyeti. Kuruluş: 1913- Ziya Gökap *Türk bilgi derneğinin önde gelen amacı : deney ve gözleme dayalı pozitivist bilim kavramının önemini vurgulamak. *Türk bilgi derneği I. Dünya savaşının çıkmasıyla kapanmıştır. *Türkiyede kurulan 5. Sosyoloji derneği olan Türk Sosyoloji Derneği Hilmi Ziya Ülken tarafından kurulmuştur. *Uzun yıllar uluslar arası sosyoloji derneğinde türkiyeyi temsil eden dernek Türk Sosyal bilimler Derneği. *Sosyologların en uzun ömürlü derneği Sosyolog Derneği. *Günümüzde U.Arası sosyoloji derneğinde ülkemizi Sosyoloji Derneği temsil etmektedir. *Sosyoloji Derneği 1990 yılında kurulmuştur ve en uzun süreli dernektir. *Sosyologluğa önem veren üniversite eğitiminde Sosyal sorunların tespiti ve çözümü çok önemlidir. *Türk modernleşme sürecinde cumhuriytin ilanıyla başlayan yeni dönem ve hareketler Türk Devrimi diye anılır. *Türk devrimcileri Bağımsız olmamayı utanç olarak görmüş ve türk devrimini utançtan haysiyete dönüş diye tanımlar. *Türk modernleşmesinin trajedisi olan iki unsur Batıya rağmen batılılaşma – Halka rağmen Halk için mücadele. *Erken cumhuriyet döneminde türk devrimi algısıyla monografi çalışması yapan düşünürler : Niyazi Berkes – Hilmi ziya ülken – Mehmet ali Şevki Bey – İbrahim Yasa. *Erken Cumhuriyet Dönemi düşünce adamları : Celal Nuri – Şevket Süreyya Aydemir – Peyami Safa – Mahmut Esat Bozkurt. *Devrim sürecinde seçkin-aydın grubunun ideolojik rolünü formüle eden düşünür Şevket Süreyya Aydemirdir. Bu düşüncesi 1932-1934 tarihleri arasında yayınlanan Kadro isimli dergide yayınlanmıştır. *Aydemirim Saint Simon la benzeşen fikirleri esas alındığında devletin başlıca görevi Sanayileşmeyi Sağlamak. *Ş.S.Aydemirin türk devrimi ile tarihsel materyalizm arasındaki fikri zemini Sömürgeciliğe ve Sınıf kavgalarına karşı yapılmış olmaları. *Ş.S.Aydemir diğer düşünce adamlarından farklı olarak Devrimi bir iktisadi kurtuluş hareketi olarak değerlendirmesi. *Ş.S.Aydemir’e göre geriliğimizin nedeni Yarı sömürge olan Osmanlının tekniğe sahip olmayışı. *Dönemin haysiyetlilik düsturu Ş.S. Aydemire göre Kendine Yeterliliktir. *Ş.S.Aydemire göre U.Arası Serbest-Liberal iktisadi sistemin yerine geçen otorşik iktisadi sistemin başrol oyuncusu Türk Devrimidir. Aydemire göre devrimin tek felsefesi Pragmatizmdir. *Ş.S.Aydemirin söylemini devam ettirecek olan düşünür Doğan Avcıoğlu. *”Türk devrimi yeryüzünün en arı ve bay(efendi) olan, türk milletini yokluktan varlığa, düşkünlükten üstünlüğe çıkaran evrensel bir hadisedir.”Recep Peker. Bay, efendi sözcüğüyle kast edilen Siyasi egemen ve bağımsız olma. *Recep Peker Osmanlıya karşı görüşleri olan bir düşünürdür. *Düşünsel serüveni rasyonaliteden mistisizme doğru giden türk aydını Peyami Safa’dır. *Peyami Safanın 1950 li yıllarda türk devriminin ideolojisini materyalist ve aşırı bularak eleştirdiği dergi Türk Düşüncesi Dergisi. *Peyami Safa türk devrimini İslam ve Hristiyan medeniyetleri arasında tereddütlü ve ikiciliği ortadan kaldırdığı için orijinal bir tecrübe olarak görür. *Peyami safa türk düşünürleri Batı Aynasından bakmaları ve yerli düşünce geliştirememeleri açsından eleştirir. *Harbin sonunda politikalarından tamamen vazgeçilen akım İslamcılık. *Peyami Safa’ya göre türk düşüncesi Hem Taklit Hem Siyasileştiği için Kusurludur. *Peyami safa’ya göre garp medeniyeti ile garp emperyalizminin karıştırılarak emperyalizme duyulan kinin medeniyete yönlendirilmesi Lozanla sona ermiştir. *Peyami Safa’ya göre ****** inkılabının değişmez iki prensibi Medeniyetçilik – Milliyetçilik. *Mütareke yıllarında batılı düşünür Henri Bergson’un tanınmasını sağlayan dergi Dergah. *Türk milliyetçiliğinin doğuşu Balkan Harbi ile başladı. *Kemalist Devrim : Anti Liberal – Anti Komunist – Anti Sosyalist – Anti Faşisttir. *Peyami Safa Evrensel İnsanlık Birliğine olumsuz bakmıştır. *Kemalizm lafını ilk M.Saffet Ergin kullanmıştır. 1930ların sonunda da formüle etmiştir. *P.Safaya göre kemalizmin din düşmanı olmamasına rağmen böyle düşündüren Ezanın ve kuranın Türkçeleştirilmesidir. *19yy Avrupa medeniyetini makine medeniyeti olarak tanımlayan düşünürler Celal Nuri – Peyami Safa. *P. Safa’ya göre avrupanın yaratıcılığını akılcılığını sağlayan bilim Matematik. *P. Safa’ya göre İslam türk ve yunan düşüncesinin atası Aristodur. *İbni Sina ve İbn-i Rüşt Teolojiyi, kozmoloji haline getirmeye çabaladıklarından batıyı doğudan fazla etkilemişlerdir. *P. Safa’ya göre hristiyanlığın merkezinin kudüsten romaya alınması doğuyu Müslüman batıyı hristiyan egemen yapmıştır. *P. Safa’ya göre batı medeniyetindeki iki temel unsur Matematik ve sistemdir. Tam tersi de doğudadır. Mistisizm-Step Uygarlığı. *Sosyolojinin konusunu millet ve ulus devlet olarak belirleyen ve sosyoloji ile siyasal ideoloji bağını açıkça kuran düşünür M.Saffet Ergin. *Saffet Engin’e göre türk milliyetçiliğini belirleyen unsurlar : Balkan Faciası-Kırım Savaşı-Fransız Devrimi- Osmanlıdaki gayri Türklerin milliyetçilik yapmaları. *******’e fevkelbeşer(üstüninsan) diyen Ergin, türk devrimini Nietsche nin teziyle temellendirir. *Saffet Ergin türk ahlakını Nietsche nin Dyonisos ahlakına benzetir. *Esat Bozkurt’a göre 20. Asır Motor Medeniyeti dir. Bozkurta göre motor yapma kudretini bize Devlet sağlayacaktır. *Bozkurt’a göre türk aydınlarının batılılaşmaktan umdukları Sanayileşmektir. *Bozkurt, bir şeyin kaldırılıp yerine yenisinin konmasına ihtilal, korunarak başka kaba girmesine inkılap der. *Esat Bozkurt’a göre insanlığın mukaddes değerleri Vatan-Hürriyet-İstiklal-Anayasa-Milli Namustur. Özgürlük ona göre batılı sakıncalı bir düşüncedir. *Esat Bozkurta göre ihtilal ilericiliktir. Bunun tersi İrticadır. *CHPnin altı okuyla özdeşleşen düşünce adamı M.Esat Bozkurt’tur. *Niyazi Berkes’e ait 1942 de basılmış monografi çalışması : Bazı Ankara Köyleri Üzerine Bir araştırma. *Kurna Köyü isimli monografi Mehmet ali Şevki Bey e aittir. *Peyami Safa islamın Türkleri gerilettiğini düşünmez. Düşünenler : Celal Nuri-Recep Peker-Ş.S.Aydemir-M.S.Ergin. *Batılılaşmayı matematik ve kentleşme olarak açıklayan Peyam Safa’dır. *Türk devrimcilerden Şevket Süreyya Aydemir materyalisttir. *Niyazi Berkes ve Hilmi Ziya ülken öğrencileriyle monogragi çalışması yaparken Örnek Olay analizi ve nitel gözlem tekniklerini kullanırlar. *Niyazi Berkes’e göre köylerde kullanılan takvimlerden güneş takvimi işlevsel takvimdir. *Hilmi ziya Ülkenin öğrencisi Göknil Batı Anadolu köylerinde çalışma yapmıştır. *Niyazi Berkes’e göre türk köylüsü ilişkilerini Akrabalığa göre belirliyor. *Sosyologları köy monografisi yapmaya iten Türk devriminin sosyal sonuçlarını görmek.
ÜNİTE SONU (ARA SINAV İÇİN BURAYA KADAR ÇALIŞMANIZ YETERLİ. FİNAL İÇİN TAMAMI!)
*II. Dünya savaşından sonra sosyoloji anlayışımız Amerika’nın etkisi altına girmiştir. *Ziya Gökalp’in türkiyede 1950lerde hala önemini korumasının nedeni Milliyetçiliği ve iç siyasal koşullar. *1950-60lı yıllarda din,reform ve laiklik gibi konular Hukukçular tarafından yönetilerek tartışıldı. *1950lerde devlet kurumlarında,okullarda ve kısmen uni’lerde etkin olan A.Comte ve Durkheim’in sosyolojizmi *Anglo-Saksonların II.dünya savaşını kazanmaları Türkiyede Science Sociale ekolü görüşlerini öne çıkarmıştır. *Science Social’den övgüyle söz edenler : Hilmi Ziya ülken – Z. Fahri Fındıkoğlu – İbrahim yasa – Cahit Tanyol *Veraset ve Cemiyet – Tarihi maddeciliğe Reddiye – Sosyoloji Rehberi – İslam Felsefe tarihi kitapları H.Z.Ülken. *Kültür değişmeleri-Sosyal psikoloji bakımından bir tetkik-Maarifimizin ana davaları ve bazı hal çareleri adlı eserler Mümtaz Turhan. *Ziya Gökalp üzerine notlar-Montesquieu’nun siyasi ve iktisadi fikirleri-Diyarbakır Basın tarihi üzerine Notlar- Pens Sabahattin isimli eserler Cavit Orhan’a aittir. *Science Sociale ekolünü etkisiyle 1950-60 larda yoğun şekilde uğraşılan konu Köy sosyolojisi. *Köy Sosyolojisi yapanlar : H.Z.Ülken-Nurettin Şazi Kösemihal-Cahit Tanyol-Nermin Ertentuğ. *Köyleri ağa köyleri,efendi köyleri,halk köyleri,karışık köyler olarak dört gruba ayıran Cahit Tanyol. *Aşiret liderlerinin elinde bulunan Ağa Köyleri- Şehirlilerce ele geçirilen Efendi Köyleri Mülkiyetin yarısın efendiye yarısının halka ait olduğu Karışık köyler. Tamamı halka ait olanlar Halk köyleri. *Coğrafi konumlara göre köyler : Dağ-Ova-Toplu-Dağınık köy. *Batılı olmayı destekleyen ve Garplılaşmanın neresindeyiz isimli kitabın yazarı Mümtaz Turhan. *Kültürel değişme bir toplumun gelişmesinin en önemli göstergesidir. Birbirinden farklı iki kültürün karşılaşmaıyla olur Mümtaz Turhan. *Hiçbir etki altında kalmaksızın başka bir kültürün tamamını veya bir kısmını benimsemek Serbest Kültür Değişmesi. *Mümtaz turhana göre yeni bir kültürün yayılması ve benimsenmesinde en önemli faktör Toplumun yenilik arzusu *Mümtaz Turhan a göre batılı toplumları diğerlerinden ayıran erişilmeyecek kadar üstün kılan Bilimsel zihniyet. *1930-1960 yılları arasında sosyologların eğitim sorunlarını çözüm yolu Araştırma enstitüleri açmak. *H.Z.Ülken bir dil sosyolojisi kurmaya çalışmıştır. Ona göre diller hayattaki her tür ilişkiyi yansıtan Sosya bir kurumdr *Ekonomi sosyoloji kitaplarında biri olan Kapitalist içtimai nizam ve bugünkü durumu Tahir Çağatay’a aittir. *H.Z.Ülken felsefe alanında kitap yazmıştır *1950lerde köy sosyolojisine önem verilmesinin nedeni köyün toplumsal değişimini etkileyen faktörleri bulmak. *Hasanoğulları köyünün içtima-i iktisadi yapısı adlı monografi İbrahim Yasaya aittir. *1950li yıllarda ekonomik amaçlı yapılan göçlerde en çok göç veren ülke Bulgaristan olmuştur. *Türkiyede 1950lerden önce hakim olan bilim anlayışı Kara Avrupası. *1960-80 arasında kırılmaya neden olan en önemli olay 12 Mart 1971 Askeri Muhtırası. *Yapısal fonksiyonalizm ve etkileşimciliğin konu ve kavramları : Tabakalaşma-Küçük gruplar-Rol ilişkileri-Değişme *1950lerde neden batıcılaşamadık diyen sosyologlar 1960larda Az gelişmişliğimizi kanıtlamayı eksen yaptılar. *Sosyologlarımızın toplumsal olayları tarihsel bakış açısıyla değerlendirmelerinin nedeni Türkiye’nin dünyadaki konumundan duyulan rahatsızlık. *Osmanlının Asya tipi üretim tarzı veya prekapitalist olduğu görüşü Pozitivist yaklaşıma aittir. *Asya tipi üretim tarzı görüşünü esas alırsak şu an toplumun Sınıflı bir batı modeli aşaması yaşama sırası gelmiştir *Baykan sezer Asya tarihinde su boyu ovalar ve bozkır uygarlıkları eserine Osmanlının feodal olamayacağını açkl *Oya Sencer’e göre Osmanlı 16.ve17. yyda Koyu merkezi feodal yapı gösterir. *Oya Sencer osmanlı’nın yıkılışına kadarki evrimini şöyle tanımlar : Göçebe,akıncı,merkeziyetçi feodal yapı. *Oya Sencer’in Osmanlının feodal bir yapı olduğunu anlattığı çalışması Türk Toplumunun Tarihsel Evrimi *Tarım dışı üretimi gerçekleştiren esnaf ve zanaatkarların örgütüne Ahi Birliği denir. *Ahi birlikleri isimli çalışma Sabahattin Güllülü ye aittir. *Osmanlının doğu despotizmine daha yakın olduğunu düşünen Niyazi Berkes. *Batı endüstrileşmesinin doğu ile olan ilişkiler sonucu olduğunu savunan sosyolog Baykan Sezer. *Baykan Sezer’e göre Toplumlar arası ilişkilerden soyutlanarak azgelişmişlik kavramı açıklanamaz. *Baykan Sezer’e göre batıyı örnek alırken batının endüstrileşmesini dünya ilişkilerinden, kendimizi de tarihimizden soyutlamamalıyız. *M. Mübeccel Kıray Amerikan sosyolojisinin doruk noktası olarak kabul edilir. *Türkiyede köy sorunu isimli eseriyle köy kalkınmasının ilkelerini göstermeye, köyü idari ve yasal açıdan tanımlamaya çalışan Cavit Orhan Tütengil. *Tütengil’e göre Sakarya köylerinin sosyal değişme konusundaki değişme arzusu demir ve karayolları üzerinde bulunmasıyla alakalıdır. *Erzurum köylerinde yaptığı araştırmayla evlilik, boşanma vb. gibi değişkenlerin köylerdeki sosyokültürel değişme sürecine etkilerini ve dış faktörlerin bu süreçteki yerini belirlemeye çalışan sosyolog Altan Eserpek. *Türkiye’de köylülüğün maddi temelleri başlıklı çalışma Muzaffer Sencer’e aittir. *Türkiyede köylerin feodalizmden kapitalizme doğru değişme eğilimini kanıtlamaya çalışan Bahattin Akşit. *Bahattin Akşit Osmanlı’yı Pozitivist-Determinist anlayışla değerlendirir. *Bahattin Akşit dünyada tek bi gelişme çizgisinin bulunduğunu kabul etmiştir. *Köy sosyolojisi araştırması yapan sosyologlar : Mübeccel Kıray-Özer Ozankaya-Amiran Kurtkan-Selahattin Demrikıran. *Köyden kente göç 1950li yıllarda tetiklenmiştir. *Gecekondulaşmanın topluma yabancılaşma getirmesinin nedeni Yoksulluk Kültürü. *14-20 yaş grubu gecekondu gençliğini inceleyen sosyolog Birsen Gökçe. *60larda islamiyeti Türklerin tarihihi etkileyen bir faktör olarak tarihsel sosyoloji açısından inceleyen M. Sencer *Dini sosyal bir olay olarak ele alan, islamın olumlu yanlarından birinin akılcılık olduğunu düşünen Fügen Berkay *İslamiyet’in Akla ve Dünyaya ait olma özelliği Türkleri kendisine çekmiştir. *Toplum farklılaşmaları ve din olayı adlı çalışma Baykan Sezer’e aittir. *69da yayınlanan din ve sosyoloji isimli eser Şerif Mardin’e aittir. Şerif Mardine göre din Yumuşak İdeolojidir. *Aleviliği kendine çalışma alanı olarak seçen sosyoloğumuz Mehmet Eröz. *Türkiyede işçi sınıfının doğuşu adlı eser Oya Sencer Baydar’a aittir. *Oya baydar’a göre Osmanlıda işçi sınıfı iki ana sınıftan biri değil, ara sınıftır. Sınıf bilinci yoktur. *Üretim tüketim eğitim gelir durumuna göre farklılaşmak Tabaka kavramıyla ifade edilir. *Erzurumda meslekler ve Sosyal tabakalaşma başlıklı doktora tezi yazan Eyüp Kemerlioğlu. *Eyüp kemerlioğluna göre sosyal tabakalaşmanın en önemli belirleyicisi Meslektir. *Türkiyede siyasal partilerin sosyal temelleri başlıklı çalışma Muzaffer Sencer’e aittir. *Ulusal kalkınmacılığın iflası adlı eser Çağlar Keyder’e aittir *27 Mayıs İhtilali ile birlikte 80lerde sistemli bir biçimde neo-liberal politikalar başlamıştır. *1980lerde ülke gündemine damga vuran devlet ideolojisinin bir versiyonu haline gelen Türk-İslam sentezi. *Türk İslam sentezinin en önemli sonucu Solun etkisini azaltması,İslamcı akımı yükseltmesi. *Somut tekil, ünik alana bulunan anlamını taşıyan kavram İdiografik. *80-2000 dönemi sosyolojisinin giderek yükselen özellikleri Tarihselci-Tikelci-Hermeneutik-İdiografik. *Küreselleşme çığırının açıldığı dönem 1990lar. *Din ile modernleşme çalışmaları entelektüel alanla sınırlı kalmayan 2 sosyolog Nilüfer Göle-Şerif Mardin *Sosyal Eşitsizlik kimlik eksenli tartışmalarda ele alınamaz. *Küreselleşme ile ideolojik-kültürel melezleşme arasındaki ilişkiyi ifade eden Liberal Sol. *Doğu batı teorisinin türk sosyolojisindeki yerini en iyi ifade eden Yerlilik. *80-2000li yıllarda türk sosyolojisinde metodoloji anlayışının değişimini anlatan Disiplinlerarasıcılık. *Gerontoloji son yıllarda sosyolojinin ilgisini çeken konular arasındadır. *Dünyayı ve toplumsal mekanı tekleştiren eğilim Kültürel Melezlenme. *Etnik merkezci araştırmaları kışkırtan bu araştırmalara yöne veren Postmodernizm. *Postmodern anlayışın eleştirdikleri : Modern iktisadi Akılcılık-Ulus devlet-aydınlanmacı akıl-soyut birey anlayışı *Marksizmin büyük geri çekilişine sebep olan Neo-Liberalizm. *Modernleşmeyi daima batı tekelinde gören batıyı merkeze alan tek tip yaklaşım Batı-Dışı Modernlik. 1990lar *Muassır medeniyet seviyesi Batıyı izleyerek,batı gibi modernleşmek. *Ankara ve Sosyoloji denildiğinde 60lar sonrası çalışmalarıyla göz dolduran Emre Kongar. *Emre Kongarın az tartışılmasının nedeni bilimsel jargondan kaçınıp populist bir üslubu benimsememiştir. *Sosyolojide tarihsel bakış açısını benimseyen Doğan Ergun. Kitapları: Sosyoloji ve Tarih-Yöntemi Bulmak- Türk Bireyi kuramına giriş. *Sosyolojiye mikro makro mezzo araştırma tasniflerini kazandıran Nilgün Çelebi. *Baykan Sezer’in sosyolojinin evrensellik ve genel geçerlik iddiasına meydan okumasının sebebi Türk toplumu üzerindeki batılı hegemonyayı kırmaktır. *Sosyolojinin toplum olayları ve sorunlarına yaklaşım biçimi Tarih ve Dünya Görüşü ile belirlenir. *Batılı tarih değerlendirmeleri ve toplumsal örgütlenme modelleri doğu batı çatışmasının aldığı biçim üzerine kurulur *Türk Ulusçuluğunun yapı taşları : Ziya Gökalp-Yusuf Akçura-Ahmet Ağaoğlu-Moiz Kohen. *Prens Sabahattin’in sosyolojik görüşlerinin temelini Ademi merkeziyetçilik oluşturur. *Türkiyede sosyolojinin en belirgin özelliği Siyasete aşırı bağımlılık göstermesi. *İlk Sosyoloğumuz Cevdet Paşadır. *Sosyolojinin Osmanlı imparatorluğuna girişi Jöntürklerin el altından soktuğu yayınlarla olmuştur. *Türkiyede sosyolojinin hazırlık dönemi II.Meşrutiyet Öncesi Dönem. *Jöntürkler özellikle Fransayı tercih etmişlerdir. *Prens Sabahattin Türkiye toplumunun kamucu yapıda olduğunu Le Play in görüşlerinden temel almıştır. *Prems sabahattine göre kapitalizmin gelişmesine engel olarak Osmanlının merkeziyetçi ve bürokratik yapısını görmüştür. Buna çözüm olarak Yapısal Toplumsal Değişmeyi önermiştir. İdeal tip olarak İngilizlerdir. *Prens Sabahattinin görüşleri 80lerde Turgut Özal tarafından yeniden anılacaktır. *Teşebbüs hamlesi ruhu kavramlaştırması ile ulusçu doktrinle liberalizmin bir sentezini gerçekleştiren ve anti-marksist olan sosyolog Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. *Z.F Fındıkoğlu tarihsel materyalizme karşı Tarihsel Psikolojizmi savunmuştur. *İktisadi yapı ile dinsel inançlar arasında bağ kuran Sabri F. Ülgener. *Sabri F. Ülgener’e göre ülkemizde ekonomik rasyonaliteye dayalı bir kapitalizmin oluşmamasının nedeni Müslüman Değerler Sistemidir. *Balkan Savaşı yıllarına kadar en yaygın kabul gören devlet siyasetimiz Osmanlı Birliği. *1910larda Rusya’dan gelen Türkçülerin kurduğu dergi Türk Yurdu. *Türkçülük ilk defa Balkan Savaşı döneminde siyasi bir kadrolaşma içinde yer almıştır. *I. Dünya savaşında “Türkler bu muharebeden ne kazanabilir” başlıklı çalışmasıyla turan’ı hedefleyen Moiz Kohen *Ziya Gökalp Durkheimden kolektif bilinç kavramını alarak Toplumsal Düzen için kullanmıştır. *Milli mücadele yıllarında benimsenen Türkçülük köylüyü merkeze alan Türkçülük. *Ahmet Rıza isimli düşünürümüz görüşlerini Comte’un üç hal yasasına dayandırmıştır. *60lardan önce sosyoloji ile sosyolojizm öğretisini birleştiren Hikmet Kıvılcımlı. *40ların sosyoloğu, 60lı yıllarda Ortodoks Marksizmin savunucusu olan isim Behice Boran. *Osmanlının ilk ilişki kurduğu batılı devlet Venedikliler. *Matbaanın türkiyeye gelmesinde rolü olan Evliya Çelebi. *Şinasiye göre batı medeniyetinin esası Akıl-Adalet. *Beşir Fuad’a göre varlıklarda dikkati çeken Madde ve Kuvvet. Beşir Fuad Pozitivizme daha yakındır. *Sosyal hayatın temel birimleri soyal kişi ve kolektif kişiler. *Berkes ve ülken öğrencileri ile Örnek olay analizi ve nitel gözlemi kullanırlar. *Berkese göre köylerde işlevsel takvim Güneş Takvimidir. *Ülken’in öğrencisi göknil Batı Anadoluda çalışma yapmıştır. *Baykan Sezer’e göre batılı hiçbir metod veya anlayış türk toplumunu açıklayamaz.
Aöf Sosyoloji 4. Sınıf 7. Yarıyıl Türkiyede Sosyoloji Ders Notları - Tüm Üniteler -