Haz?rlayan: Doç. Dr. Rü?tü Güner Ankara Üniversitesi T?p Fakültesi Spor Hekimli?i Anabilim Dal? guner@dialup.ankara.edu.tr
Yorgunluk i?te, s?n?fta, stadyumda ya da sahada performans?n dü?man?d?r. Dinlenme, yeterli uyku ve uygun bir diyetle bu dü?manla sava??labilir. Baz?lar? ise bu sava?? ba?tan kaybettiklerini dü?ünürler ve pes ederler. Baz?lar? ise bu sava?? kazanmak için uyar?c? madde kullan?rlar.
Uyar?c?lar merkezi sinir sistemi üzerine do?rudan etkiyle uyar?m yapan maddelerdir. Metabolizma h?z?na, beyin, omurilik ve kalp üzerine uyar?c? etkileri vard?r.Uyar?c?lar s?n?flamas? içinde yer alan efedrin, psödoefedrin, fenilpropanolamin gibi maddeler grip ilaçlar?nda da bulunabilirler.
Birçok sporcu içinde yasakl? madde oldu?unu bilmeden ald??? ilaçlar yüzünden ceza alm??t?r. Kar??la?ma öncesi ilaç kullanmadan önce mutlaka ilac?n yasakl? madde içerip içermedi?i kontrol edilmelidir.
ve benzeri maddeler. * ?drarda kafein yo?unlu?u 12 mikrogram/mililitreden fazla oldu?unda doping kabul edilir. ** ?drarda katin yo?unlu?u 5 mikrogram/mililitreden fazla oldu?unda doping kabul edilir. ?drarda efedrin ve fenilefedrin yo?unluklar? 10 mikrogram/mililitreden fazla oldu?unda doping kabul edilir. ?drarda fenilpropanolamin ve psödoefedrin yo?unluklar? 25 mikrogram/mililitreden fazla oldu?unda doping kabul edilir. *** Ast?m ve egzersize ba?l? ast?m hastal???n? önlemek ve/veya tedavi etmek amac?yla inhaler kullan?m?na izin verilebilir. Bu maddeleri inhaler olarak kullanabilmek için önceden ilgili kurullara yaz?l? olarak ba?vurmak ve ast?m ve egzersize ba?l? ast?m hastal???n? doktor raporlar?yla belgelemek gereklidir.
Uyar?c?lar?n sporda kullan?m? Uyar?c?lar sporcular taraf?ndan uyan?kl???, konsantrasyon gücünü art?rd??? ve yorgunlu?u geciktirdi?i gerekçesiyle kullan?l?r.
Uyar?c?lar?n yan etkileri Uyar?c?lar?n yan etkileri, doza, süreye ve kullan?m s?kl???na ba?l?d?r. Dü?ük dozlarda bile yan etkiler görülebilir, yüksek dozlarda olumsuz etkiler daha da belirgindir. Kalp ve di?er hayati organlar?n düzenli çal??mas? bozulabilir. Uzun süre ve s?cak ortam gibi ciddi ko?ullarda spor yap?ld???nda yan etkiler ?iddetlenir. Uzun süre kullan?mda ayn? etkiyi alabilmek için dozu art?rmak gereklidir. Çünkü bu tür maddelere zaman içinde tolerans geli?ir.
- Paranoid psikoz - El titremesi - Ate? - A??z kurulu?u - ??tah kayb? - Koordinasyon bozuklu?u - Kalp ritm bozukluklar? - Kan bas?nc?nda art??
Kafein Kafein çay, kahve, çikolata, kolal? içecekler ve ilaçlarda de?i?ik oranlarda bulunur. Do?al besinlerde bulunmas? nedeniyle doping kontrollerinde idrarda 12 µgr/ml’ye kadar kafein saptanmas? normal, bunun üzerinde bulunmas? doping olarak kabul edilir. Hem çay ve kahve gibi içeceklerdeki kafein miktar?n?n haz?rlama ?ekline göre farkl?l?k göstermesi, hem de kafein metabolizmas?n?n bireysel de?i?iklik göstermesi, dü?ük dozlarda al?nan çay ve kahvenin bile baz? ki?ilerde kafeinin 12 µgr./ml’lik idrar düzeyine kolayl?kla ula?mas?na neden olabilmektedir. Bu yüzden sporcular?n kafein içeren besinleri tüketirken dikkatli olmalar? gereklidir. Kafeinin Sporda Kullan?m? Kafein merkezi sinir sistemini uyar?c?, ya? metabolizmas?n? ve kas kas?lmas?n? art?r?c? etkisi nedeniyle sporda kullan?lmaktad?r. Bu etkiler yorgunlu?u geciktirir, dayan?kl?l??? ve reaksiyon h?z?n? art?r?r.
Cuma Ekim 06, 2023 8:38 am tarafından 
